Sinto dicir que ti eras unha merda e que eu era champaña

[28.09.2022] Por Brais Romero Suárez

Cando pensamos na sociedade estadounidense, a nosa bagaxe cultural lévanos a pensar na vida en apartamentos en grandes bloques de edificios. Pensamos así porque, culturalmente, temos gravada na retina tantas comedias románticas coma o cine e a televisión nos quixeron dar. Porén, a realidade é outra, unha sorte de maioría silenciosa que definiría Nixon. A vida nos suburbios acontece non en grandes apartamentos, senón en casas individuais, agochadas tras a clásica white fence. Mais non estamos aquí falando do american way of life, senón de todo o contrario. Estamos a falar dunha serie de vidas desestruturadas, rotas nunha individualidade provocada pola constante humana necesidade de ter o que non posuímos. En definitiva, estamos a falar do cinema de Todd Solondz.

Se hai unha constante nesta filmografía é o interese por retratar o sufrimento. A cultura xudía entende o sufrimento coma unha proba de Deus para medir a nosa fe, a nosa confianza nese plan pre-deseñado. Porén, para Solondz, o sufrimento é un produto totalmente humano. Son as nosas accións, e non o plan de ningún ser superior, o que porá sobre nós esas lousas de dor que decidimos cargar. Aínda que evidentemente vinculado á cultura xudía, o achegamento de Solondz é máis agnóstico que fervoroso, por iso estamos ante filmes que non dan redención: onde o deus ex machina, que chamamos terceiro acto, irrompe para deixar un bo gusto, aquí é substituído polo baleiro da continuidade. Porque na vida, coma no cine de Solondz, non existe unha man todopoderosa que escribe finais bonitos.

Porén, a visión de Todd Solondz non é deprimente, senón resignada. A aceptación dunha vida que, por moito que intentemos reconducir, está fóra do noso control e en mans de diferentes estruturas superiores ao humano. Unha destas estruturas é a familia, centro de capital importancia na filmografía do director de Nova Jersey. A familia é o núcleo da vida, o punto mínimo de partida para unha identidade cuxa construción vén dada, en moitas ocasións, polas relacións intrapersoais, que forxan o noso carácter, ou pola xenética, que nos fai herdar os vicios e os pecados paternos. A rebeldía contra as figuras proxenitoras é aquí substituída por un temor a repetir aquilo de que “o humano é o único ser vivo que tropeza dúas veces na mesma pedra”. Unha repetición que vai desde a inocente herdanza do negocio familiar a comportamentos desprezables coma a pedofilia ou o abuso.

Nun intre de Happiness, un fillo chora porque o seu pai pedófilo só o quere masturbar. En Storytelling, a confesión dunha violación por parte dunha vítima é tildada de mala ficción. En Welcome to the dollhouse, unha adolescente cítase ás tres da tarde para ser violada. O sexo é, no cinema de Solondz, outra das columnas que soportan a súa filmografía. Falamos dunha acción totalmente desposuída de pracer que queda só reducida a unha pulsión absolutamente animal onde toda moral ou lei é esquecida. No seu cinema, o sexo é a cara máis escura do ser humano, onde o cerebro abandona todo raciocinio para entregarse ao máis perigoso hedonismo. Unha procura do pracer onde non se fan prisioneiros e onde se toma o que se quere sen pensar nas consecuencias das accións.

Sufrimento, familia e sexo. Tres piares sobre os que Todd Solondz constrúe un cinema onde non hai redención. Onde as personaxes teñen que asumir as consecuencias dunha vida ás marxes da sociedade. Non, o cinema de Solondz non é un paseo de rosas onde as vidas que se agochan tras os brancos valados son perfectas; o seu é un cinema incómodo, que nos recorda que non estamos tan lonxe de ser animais e que, de feito, aínda a día de hoxe estes comportamentos están presentes na nosa sociedade. O cineasta non xulga, conta unha historia por horrible que esta sexa, como queréndonos advertir que non hai tanta diferencia entre nós, que formamos parte da sociedade, e aqueles que se sitúan fóra da mesma.